Sibo ne demektir
Small Intestinal Bacterial Overgrowth (İnce bağırsakta aşırı bakteri üremesi) kelimelerinin baş harfleri yanyana yazılınca sibo terimi meydana gelir. İnce bağırsakta bulunan bakterilerin sayıların artması anlamına gelir. Ağır bir hastalık değildir. Herkeste zaman-zaman ortaya çıkabilen belirti vermeyen, bazen hafif bazen kuvvetli belirti verebilen bir hastalıktır.
Bağırsakta bakteri sayısı
Mide asidi siboyu engelleyen en önemli savunmadır. Mide asidinde ortadan kaldırılan bakteriler ince bağırsağa geçip çoğalamazlar. Mide asidi bakterileri ortadan kaldırdığı için sibo kolayca gelişemez. Mide asidinin ortadan kalktığı durumlarda (aklorhidri) sibo kaçınılmaz olur. Ancak asit sebebi ile midedeki bakteri sayısı santimetreküpte 1000 taneyi geçmez. Fakat bu bakterielr ince bağırsağın ilk kısmında sayıca artar ve sayıları 10000'i bulabilir. Kalın bağırsakta ise 10^15 e kadar çıkar. Bunlar fizyolojiks ayılardır. Sibo oluşması için bu sayıların üzerinde bakteri üremesi meydana geliş olması beklenir.
Sibo belirtileri
Sibo hiç belirti vermeyebilir veya tam tersine olarak şiddetli kramplar eşliğinde ishal bulunabilir. Bazen sık dışkılamak, gaz, sindirim bozukluğu benzeri bazı atipik belirtiler ortaya çıkabilir. Belirtili seyrettiği hastalık formları nadirdir, daha çok , kronikleşmeye meyillidir. Kronikleştiğinde belirtiler, klinik şikayet vermeyecek kadar azalır veya disakkarit malabsorpsiyonunu taklit eder şekilde silik belirti ile devam eder. Bağırsakta az miktarda bakteri istilası var ise, immün sistem bu bakteri sayısı ile bir denge kurmuş ve olayı kronikleştirmiş olabilir, böyle hastalar toplumda sağlıklı bireyler olarak yaşamlarına devam ederler. Fakat genellikle bağırsak metabolizmasında pertürbasyon vardır. Bunların pek azı kronik Tip 4 ağız kokusu hastası olarak da gelebilirler. Çoğu insanda sessiz olarak bulunuyor olabilir. Kabızlık, siroz, çölyak, pankreas ekzoenzim eksikliği durumlarında vakaların %40 ında sibo bulunur.Sibo sebepleri
Disakkarit intoleransı
Laktoz intolerans, laktoz alerjisi, laktoz emilim bozukluğu ve bütün disakkarit sindrim bozukluklarında hastalarının %80 inde sibo vardır. “Süt içtikten sonra midenizde bir rahatsızlık (gaz-şişkinilik) hissediyor musunuz ?” sorusuna evet cevabı verenlerin çok önemli kısmı laktoz intolerans hastası olabilir. Bu insanların neredeyse 5 tanesinden 4 tanesi sessiz bir sibo hastasıdır. Nefes testleri ile anlaşılır.
İlyo çekal kapak sızıntısı
İnce bağırsağın ilyum kısımını kalın bağırsağa bağlayan halkın apandisit dediği processus vermiformis veya kör bağırsak denen oluşumun iç yapısında tek yönlü bir kapak vardır. Bu kapak kalın bağırsaktaki dışının ince bağırsağa geri dönmesine engel olur. Eğer bu kapak yeterince sızdırmazlık gösteremiyorsa kalın bağırsaktaki bakteri yükü terminal ilyuma geri döner. Böyle ince bağırsaktaki bakteri sayısı artabilir. Nefes testleri ile anlaşılır.Sindirim enzimi eksiklikleri:
Başta pankreas olmak üzere safra veya mide salgılarındaki sindirim enzimleri yetersiz eksik veya zamanında salınmıyorsa sindirilemeyen besinler bakterilerin beslenmesi ve sayılarının artmasına sebep olur.Kabızlık ve bağırsak hareketlerinde azalma:
Eğer besinlerin bağırsakta kalma süresi artarsa olması gerekenden daha uzun süre bağırsakta kalırsa ve dıarı atılmazsa, bakterilerin beslenme kaynağı olur ve bakteri sayısının artmasına sebep olabilir.Aklorhidri (mide asidinin bulunmayışı):
En sık rastlanan sebep budur. Mid ekoruyucusu günümüzde yaygın şekilde kullanılmaktadır. Proton pompası inhibitörleri (ppi) grubu ilaçlar mide asidinde azalmaya sebep olurlar ve bakterileri engelleyen asit ortadan kalkınca bakteri sayısı artmaya başlar. Özellikle proton pompası inhibitörü (mid ekoruyucu) hap kullanan bireylerde sibo görülmesi sürpriz olmaz.Mideyi aşırı doldurmak:
Tabaklar dolusu yemek ile mide dolduruldupunda mide asidi besinlerin her noktasına yeterince temas edemez ve bakteri sayısını engelleyemez. Bu durumda bağırsakta bakteri sayısının artması kaçınılmaz olur. Bunların yanında, ilyeit, enterit (ishal) ve intestinal inflamasyon da sibo sebebi olabilir.Sibo teşhisi
En doğru teşhis endoskopi sırasında biyopsi yapılması ile konur. Veya nefes testleri uygulanabilir. Muayene ederek veya sadece hastanın şikayetlerini değerlendirerek konulacak teşhis yeterince isabetli olmayabilir. Çünkü çok sayıda hastalık sibo belirtlerini veriyor olabilir. Sibonun klinik belirtileri teşhis koyduracak kadar özgün değildir.
Nefes testleri:
Laktüloz adı verilen disakkaritin insan bağırsağında parçalayacak enzimi (laktulaz) bulunmaz. Bus ebeple insan bu şekeri sindiremeyeceğine göre laktüloz içirilen bir insanın bağırsağındaki bakteriler bu şekeri parçalayıp sindirecek demektir. Bakterielr bir şekeri fermente ettikleri zaman su, karbondioksit ve hidrojen gazları açıoğa çıkar ve bu gazlar nefes geçer. Laktüloz içirilen bireyin nefesindeki hidrojen konsantrasyonu oroçekal süreden (1 saatten) erken olareak yükselmeye başlıyorsa bağırsakta aşırı bakteri faaliyeti var demektir yani sibo tanısı konulabilir.
Grafikte laktüloz içirilen bireyin nefesinde değişen hidrojen konsantrasyonları görülmektedir. Her sağlıklı bireyde 20 ppm biriminin altına olmalıdır. Sağlıklı bireye ait olan düz çizgi 20 birimin altındaki hidrojen gazının 60 ıncı dakikadan sonra yükseldiğini göstermektedir. 60 ıncı dakika ortalama oroçekal süredir. İçrilen laktüloz kalın bağırsağa ulaşma süresidir. Hidrojen gazının nefeste yükselmesi normaldir.
Kesikli çizgi ise sibo hastasının grafiğidir. Laktüloz henüz ince bağırsakta iken bakterilerin hücumuna uğramış ve nefeste hidrojen gazı normalin üzerine çıkmıştır. Bunun sebebi bağırsakta aşırı bakteri bulunmasıdır. Sibo teşhisi konulabilir. Ağız kokusu ölçen Halimeter ve oral chroma veya smart chroma cihazları hidrojen gazını ölçemez bu testin yapımnda kullanılamaz.
Ağız kokusu:
Tip 4 ağız kokuları bağırsaktaki aromatik volatillerin mezenter limfleri üzerinden kan dolaşımına geçmesi ve sonra akciğer tarafından yakalanarak nefese girmesi ile ortaya çıkar. Nefes kokusu kısaca böyle oluşur. Fakay sibo hastalığında nefese çıkan gaz baskın olarak hidrojendir ve kokmaz. Hidrojen kokusuz olduğu için sibo hastalığı tek başına tip 4 ağız kokusuna sebep olamaz. Fakat bağırsağın içerisinde başka bazı kokulu gazlar varsa bağırsak geçirgenliğini artırmış olabileceği için belki nefes kokusu oluşmasını kolaylaştırabilir. Ancak bu durum sibonun koku yaptığı demek değildir.
Kaynaklar
- Aydın M. Ağız ve Nefes Kokusu. Özyurt Matbası, 2022, Ankara. Tıklayınız
- Rezaie A, Buresi M, Lembo A, et al. Hydrogen and Methane-Based Breath Testing in Gastrointestinal Disorders: The North American Consensus. Am J Gastroenterol. 2017 May;112(5):775-784. doi: 10.1038/ajg.2017.46. Epub 2017 PMID: 28323273.
- Quigley EMM. The Spectrum of Small Intestinal Bacterial Overgrowth (SIBO). Curr Gastroenterol Rep. 2019 Jan 15;21(1):3. doi: 10.1007/s11894-019-0671-z. PMID: 30645678.
- Riordan SM, McIver CJ, Walker BM, et al. The lactulose breath hydrogen test and small intestinal bacterial overgrowth. Am J Gastroenterol. 1996 Sep;91(9):1795-803.
- Efremova I, Maslennikov R, Poluektova E,et al. Epidemiology of small intestinal bacterial overgrowth. World J Gastroenterol. 2023;29(22):3400-3421. PMID: 37389240.
- Tansel A, Levinthal DJ. Understanding Our Tests: Hydrogen-Methane Breath Testing to Diagnose Small Intestinal Bacterial Overgrowth. Clin Transl Gastroenterol. 2023 Apr 1;14(4):e00567. doi: 10.14309/ctg.0000000000000567. PMID: 36744854.
